KALENDARIUM WAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ
Rok |
W życiu Kalwina |
W Polsce |
W Kościele |
Na świecie |
1509 |
10 lipca, narodziny Kalwina w Noyon, Francja |
Dwa lata wcześniej koronacja Zygmunta Starego w Krakowie |
Budowa Bazyliki św. Piotra w Rzymie |
Początek panowania Henryka VIII w Anglii Dalsze podboje terytorialne Anglików, Portugalczyków i Hiszpanów w Ameryce, Azji i Afryce |
1515 |
4 lutego, narodziny Mikołaja Radziwiłła „Czarnego” |
Początek 15-letniej pracy Mikołaja Kopernika nad dziełem De revolutionibus orbium coelestium, w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata |
||
1517 |
Ogłoszenie przez Lutra 95 tez przeciw odpustom w Wittenberdze Zapoczątkowanie reformacji |
Pierwsza ekspedycja hiszpańska do siedzib Majów w Meksyku |
||
1520 |
Luter przed sejmem w Wormacji |
Odkrycie przez Magellana cieśniny nazwanej później jego imieniem |
||
1525 |
„Hołd pruski”, czyli uznanie przez Zygmunta Starego pierwszego w Europie państwa ewangelickiego Jan Łaski w Bazylei u Erazma z Rotterdamu Rok później - powrót Jana Łaskiego do Polski i praca na dworze Zygmunta Starego Stłumienie siłą reformacji w Prusach Królewskich |
|||
1528 |
Podjęcie studiów prawniczych w Orleanie, później w Bourges |
Wprowadzenie reformacji w Bernie |
Śmierć malarzy Dürera i Grünewalda |
|
1530 |
6 czerwca, narodziny Jana Kochanowskiego w Sycynie |
24 lutego, koronacja Karola V na cesarza w Bolonii przez papieża |
||
1531 |
Śmierć Zwingliego i Oekolampadusa Pierwszy przekład całej Biblii na język niemiecki: tzw. Biblia Zwingliego (Froschauer, Zurych) |
Zerwanie Henryka VIII z papieżem |
||
1535 |
Ucieczka z Paryża po opowiedzeniu się po stronie protestantyzmu; szukanie schronienia w Bazylei i Ferrarze |
Pierwsze wydanie Biblii francuskiej (Olivetan, Neuenburg) |
Odkrycia Jacques'a Cartiera w Kanadzie Aneksja Walii przez Anglię |
|
1536 |
Pierwsze wydanie Institutio religionis christianae w Bazylei Osiedlenie się w Genewie |
Narodziny Piotra Skargi |
Zgoda wittenberska między Lutrem i Bucerem Przygotowanie przez Henryka Bullingera Helweckiego wyznania wiary |
Zdobycie Sabaudii przez Francję; Sabaudia traci Genewę Praca Michała Anioła przy Pierwszym sądzie |
1538 |
Wygnanie z Genewy. Pobyt w Strasburgu |
|||
1540 |
Poślubienie Ideletty de Bure |
Reformatorska działalność Jana Łaskiego we Fryzji |
Pierwsze uprawy ziemniaka w Europie |
|
1541 |
Powrót do Genewy. Publikacja Ordonances ecclésiastiques (Regulaminów kościelnych) |
Rozwój tendencji reformacyjnych w Wielkim Księstwie Litewskim pod osobistymi rządami Zygmunta Augusta |
Reformacja na Islandii |
Globus Mercatora. Śmierć Porcelusa Dwa lata później śmierć Mikołaja Kopernika we Fromborku i wydanie drukiem w Norymberdze jego dzieła De revolutionibus... |
1545 |
Początek soboru trydenckiego |
Dzieło Ambrożego Paré o leczeniu ran od broni palnej i prochu strzelniczego |
||
1546 |
Śmierć Marcina Lutra Początek wojen religijnych w Niemczech |
Narodziny duńskiego astronoma Tycho Brahe |
||
1547 |
Ślub Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną, związek z ewangelicką rodziną Radziwiłłów |
Początek kontrreformacji |
Narodziny Cervantesa Śmierć Franciszka I, króla Francji |
|
1548 |
Śmierć żony Kalwina, Ideletty |
Śmierć Zygmunta Starego Początek otwartego ruchu reformacyjnego w Polsce po objęciu tronu przez Zygmunta Augusta |
Consensus tigurinus pomiędzy Kalwinem i Bullingerem |
Zastosowanie energii wodnej do pompowania wody w Augsburgu |
1549 |
List Kalwina do Zygmunta Augusta, nakłaniający go do zdecydowanego opowiedzenia się po stronie polskiej reformacji |
Osiedlenie się pierwszych grup braci czeskich w Wielkopolsce |
||
1550 |
Trzy lata później (1553) spalenie Serweta na mocy wyroku sądu w Genewie |
Synod w Pińczowie Początki organizacji Kościoła reformowanego w Małopolsce i rozwój ruchu egzekucyjnego postulującego zasadniczą reformę państwa i Kościoła w duchu reformacji Początki sejmowej walki o zniesienie jurysdykcji katolickich sądów duchownych nad świeckimi Organizacja zboru ewangelickiego w Brześciu Litewskim przez Mikołaja Radziwiłła „Czarnego” |
Reformacja na Węgrzech Jan Łaski superintendentem zboru cudzoziemców w Londynie |
|
1555 |
Zamieszki w Genewie wywołane przez politycznych przeciwników Kalwina |
Unia z braćmi czeskimi w Koźminku Koniec ośmioletniej kariery Wacława z Szamotuł jako compositor cantus na dworze Zygmunta Augusta w Krakowie i rozpoczęcie służby w kapeli dworskiej księcia Mikołaja Radziwiłła „Czarnego” Przedstawienie Zygmuntowi Augustowi ewangelickiego wyznania wiary przez posłów sejmowych |
Pokój religijny w Augsburgu wprowadzający zasadę cuius regio, eius religio |
|
1556 |
Powrót do kraju Jana Łaskiego Wydanie drukiem Psałterza i Postylli Mikołaja Reja Rok później – początki reorganizacji polskich i litewskich Kościołów reformowanych; zalegalizowanie przez Zygmunta Augusta reformacji w miastach Prus Królewskich – Gdańsk, Toruń, Elbląg miastami oficjalnie ewangelickimi |
Abdykacja cesarza Karola V |
||
1559 |
Utworzenie Akademii Genewskiej (późniejszego uniwersytetu) |
Druk pierwszego w Polsce wydania Talmudu w Lublinie Na sejmie egzekucjoniści żądają usunięcia biskupów katolickich z senatu |
Początek panowania Elżbiety I w Anglii Maria Stuart królową Francji |
|
1560 |
Śmierć Jana Łaskiego i Wacława z Szamotuł Synod w Pińczowie – unia Kościołów reformowanych Polski i Litwy |
|||
1561 |
List Kalwina do zboru w Wilnie potępiający antytrynitarskie poglądy Jerzego Blandraty |
Początek wojen o Inflanty |
||
1562 |
Początek wojen religijnych we Francji |
Pieter Bruegel maluje Triumf śmierci |
||
1563 |
Wydanie Biblii brzeskiej (zwanej też Radziwiłłowską lub pińczowską) - pierwszy przekład Pisma Świętego na język polski z języków oryginalnych, sfinansowany przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Czarnego” Wydanie przez Zygmunta Augusta przywileju dopuszczającego prawosławnych do najwyższych urzędów Wielkiego Księstwa Litewskiego |
Wydanie Katechizmu heidelberskiego
Zakończenie soboru trydenckiego Śmierć Sebastiana Castellione |
||
1564 |
27 maja, śmierć Kalwina w Genewie |
Wręczenie Zygmuntowi Augustowi na sejmie w Parczewie kanonów soboru trydenckiego – początek kontrreformacji Rok później – śmierć przywódców reformacji w Polsce i Litwie: kasztelana krakowskiego Marcina Zborowskiego, wojewody malborskiego Achacego Czemy i wojewody wileńskiego Mikołaja Radziwiłła „Czarnego” Podział w reformowanym nurcie ewangelicyzmu na Zbór Większy (ref.) i Mniejszy (antytrynitarski) – początek Kościoła braci polskich |
Narodziny Szekspira i Galileusza Śmierć Michała Anioła |
|
1570 |
Ugoda sandomierska |
Koniec walk o Inflanty |